Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Δευτέρα, 28 Φεβρουαρίου
* Μία ώρα πριν την ανατολή του ήλιου της Τρίτης, περίπου 7 μοίρες πάνω από τον ανατολικό νοτιοανατολικό ορίζοντα, θα βρείτε την ημισέληνο πολύ κοντά στην Αφροδίτη, λίγο περισσότερο από 1 μοίρα μακριά.
Τρίτη, 1 Μαρτίου
* Με την άνοιξη να πλησιάζει (στο βόρειο ημισφαίριο της Γης), ο Ωρίωνας αρχίζει να γέρνει κάτω προς τα νοτιοδυτικά κατά τη διάρκεια της νύχτας και η αποτελούμενη από τρία αστέρια ζώνη του γίνεται πιο οριζόντια. Η ζώνη σημαδεύει , προς τα αριστερά, τον λαμπρό λευκό Σείριο και προς τα δεξιά, τον πορτοκαλί Aldebaran (Λαμπαδία) του Ταύρου. Το φωτεινό αστέρι πιο κοντά κάτω από τη ζώνη είναι ο Rigel.
Τετάρτη, 2 Μαρτίου
* Αυτή την εβδομάδα, ο ερυθρός μεταβλητός αστέρας μακράς περιόδου Τ της Μεγάλης Άρκτου, κοντά στον σχηματισμό της «κατσαρόλας» θα βρίσκεται κοντά στο μέγιστο της λαμπρότητάς του (μέγεθος περίπου 7,7). Για την ακριβή θέση του κοιτάξτε τον παρακάτω χάρτη.
Πέμπτη, 3 Μαρτίου
* Αυτή την εβδομάδα, ο λαμπρός Αρκτούρος ανατέλλει πάνω από τον ανατολικό βορειοανατολικό ορίζοντα περίπου στις 8 μ.μ. Πόσο νωρίς μπορείτε να δείτε τον Αρκτούρο να τρεμοσβήνει εκεί; Η λαβή της κατσαρόλας είναι τώρα ψηλά στα βορειοανατολικά, καμπυλώνοντας προς τα δεξιά και κάτω και στοχεύοντας στο σωστό μέρος, θα βρείτε αυτό το πορτοκαλί αστέρι.
Παρασκευή, 4 Μαρτίου
* Νωρίς το Μάρτιο είναι η εποχή που ο λαμπρός Σείριος λάμπει ψηλά στο νότο μόλις πέσει το σκοτάδι. Είναι το κατώτερο σημείο στο ισόπλευρο Χειμερινό Τρίγωνο. Τα άλλα αστέρια του τριγώνου είναι ο Μπετελγκέζ στα δεξιά και ο Προκύων στα αριστερά και πάνω του Σείριου.
* Νέα σελήνη στις 10:47 μ.μ.
Σάββατο, 5 Μαρτίου
* Εάν ο ουρανός είναι καθαρός, πολύ χαμηλά πάνω από τον δυτικό ορίζοντα, με ένα ζευγάρι κιάλια θα μπορέσετε να εντοπίσετε τον Ερμή κάτω και στα αριστερά από την πολύ λεπτή ημισέληνο. Ο λαμπρός Δίας είναι αρκετά πιο πάνω. Η εικόνα επαναλαμβάνεται τα δύο επόμενα βράδια με την σελήνη να ανεβαίνει ψηλότερα.
Κυριακή, 6 Μαρτίου
* Το σκηνικό που παρατηρούμε νωρίς το πρωί, λίγο πριν την αυγή, είναι ένας ουρανός γεμάτος από αστέρια, κάτι που μας θυμίζει τον ουρανό του καλοκαιριού. Ο Σκορπιός και ο Τοξότης βρίσκονται χαμηλά στα νοτιοανατολικά. Το καλοκαιρινό τρίγωνο είναι περίπου στο μέσο του ανατολικού ουρανού. Φυσικά, ο όμορφος γαλαξίας του καλοκαιριού απλώνεται κατά μήκος του ανατολικού ουρανού. Αν, λοιπόν, σας ενδιαφέρει μια προεπισκόπηση του ουρανού που θα φαίνεται τα βράδια του Ιουνίου, κάνετε παρατήρηση πριν το πρώτο φως της ημέρας.
* Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).
* Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide: "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."
Η λευκή κηλίδα του Κρόνου, στις 6 Φεβρουαρίου, μοιάζει σαν «κομήτης» γράφει ο Christopher Go. Αυτή η φωτογραφία υπερβάλλει την αντίθεσή της. Δείτε μια κινούμενη εικόνα, σύνθεση πολλών εικόνων, συνολικής διάρκειας 33 λεπτών περιστροφής του πλανήτη: http://www.christone.net/astro/saturn/saturnNED20110206.gif.
* Η παρακάτω εκπληκτική φωτογραφία της καταιγίδας στον Κρόνο, στις 4 Φεβρουαρίου, είναι από το διαστημόπλοιο Cassini.
* Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
* Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
* Ο Ερμής ο Άρης και ο Ποσειδώνας έχουν κρυφθεί στο φως του ήλιου.
* Η Αφροδίτη, (μέγεθος -4,1 στον Τοξότη) λάμπει στα νοτιοανατολικά κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς.
* Ο Δίας (μέγεθος -2,1, στα σύνορα των Ιχθύων με το Κήτος) χαμηλώνει στα δυτικά νωρίς το βράδυ. Δύει στις 8:30 μ.μ. Λάμπει στο πρώτο φως της νύχτας αλλά δύει περίπου μια ώρα μετά.
* Ο Κρόνος (μέγεθος +0,5, στην Παρθένο), ανατέλλει λίγο μετά τις 9:00 μ.μ. και βρίσκεται ψηλά στα νότια περίπου στις 2 το πρωί. Τότε είναι και η καλύτερη ώρα για να τον παρατηρήσετε με τηλεσκόπιο. Μη τον μπερδέψετε με τον Στάχυ, περίπου 9 μοίρες πιο κάτω. Οι δακτύλιοι του Κρόνου έχουν ανοίξει στις 10° από την θέση κάτοψης, στο μεγαλύτερο άνοιγμά τους από το 2007. Κοιτάζοντας με τηλεσκόπιο, η νέα λευκή κηλίδα του Κρόνου έχει γίνει μεγάλη, εύκολα αναγνωρίσιμη! Εδώ θα βρείτε τους προβλεπόμενους χρόνους όπου θα φαίνεται η θέση της αρχικής κηλίδας πάνω στο κέντρο του δίσκου του πλανήτη: http://lackawannaastronomicalsociety.org/?p=873
* Επίσης, δείτε πόσους από τους δορυφόρους του Κρόνου μπορείτε να προσδιορίσετε με το τηλεσκόπιό σας χρησιμοποιώντας αυτό το online εργαλείο: http://www.skyandtelescope.com/observing/objects/javascript/saturn_moons
* Ο Ουρανός (μέγεθος 5,9 στους Ιχθείς) είναι τώρα 8° δυτικά του Δία (κάτω δεξιά) και χάνεται στο βραδινό λυκόφωτος.
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Δευτέρα, 28 Φεβρουαρίου
* Μία ώρα πριν την ανατολή του ήλιου της Τρίτης, περίπου 7 μοίρες πάνω από τον ανατολικό νοτιοανατολικό ορίζοντα, θα βρείτε την ημισέληνο πολύ κοντά στην Αφροδίτη, λίγο περισσότερο από 1 μοίρα μακριά.
Τρίτη, 1 Μαρτίου
* Με την άνοιξη να πλησιάζει (στο βόρειο ημισφαίριο της Γης), ο Ωρίωνας αρχίζει να γέρνει κάτω προς τα νοτιοδυτικά κατά τη διάρκεια της νύχτας και η αποτελούμενη από τρία αστέρια ζώνη του γίνεται πιο οριζόντια. Η ζώνη σημαδεύει , προς τα αριστερά, τον λαμπρό λευκό Σείριο και προς τα δεξιά, τον πορτοκαλί Aldebaran (Λαμπαδία) του Ταύρου. Το φωτεινό αστέρι πιο κοντά κάτω από τη ζώνη είναι ο Rigel.
Τετάρτη, 2 Μαρτίου
* Αυτή την εβδομάδα, ο ερυθρός μεταβλητός αστέρας μακράς περιόδου Τ της Μεγάλης Άρκτου, κοντά στον σχηματισμό της «κατσαρόλας» θα βρίσκεται κοντά στο μέγιστο της λαμπρότητάς του (μέγεθος περίπου 7,7). Για την ακριβή θέση του κοιτάξτε τον παρακάτω χάρτη.
Πέμπτη, 3 Μαρτίου
* Αυτή την εβδομάδα, ο λαμπρός Αρκτούρος ανατέλλει πάνω από τον ανατολικό βορειοανατολικό ορίζοντα περίπου στις 8 μ.μ. Πόσο νωρίς μπορείτε να δείτε τον Αρκτούρο να τρεμοσβήνει εκεί; Η λαβή της κατσαρόλας είναι τώρα ψηλά στα βορειοανατολικά, καμπυλώνοντας προς τα δεξιά και κάτω και στοχεύοντας στο σωστό μέρος, θα βρείτε αυτό το πορτοκαλί αστέρι.
Παρασκευή, 4 Μαρτίου
* Νωρίς το Μάρτιο είναι η εποχή που ο λαμπρός Σείριος λάμπει ψηλά στο νότο μόλις πέσει το σκοτάδι. Είναι το κατώτερο σημείο στο ισόπλευρο Χειμερινό Τρίγωνο. Τα άλλα αστέρια του τριγώνου είναι ο Μπετελγκέζ στα δεξιά και ο Προκύων στα αριστερά και πάνω του Σείριου.
* Νέα σελήνη στις 10:47 μ.μ.
Σάββατο, 5 Μαρτίου
* Εάν ο ουρανός είναι καθαρός, πολύ χαμηλά πάνω από τον δυτικό ορίζοντα, με ένα ζευγάρι κιάλια θα μπορέσετε να εντοπίσετε τον Ερμή κάτω και στα αριστερά από την πολύ λεπτή ημισέληνο. Ο λαμπρός Δίας είναι αρκετά πιο πάνω. Η εικόνα επαναλαμβάνεται τα δύο επόμενα βράδια με την σελήνη να ανεβαίνει ψηλότερα.
Κυριακή, 6 Μαρτίου
* Το σκηνικό που παρατηρούμε νωρίς το πρωί, λίγο πριν την αυγή, είναι ένας ουρανός γεμάτος από αστέρια, κάτι που μας θυμίζει τον ουρανό του καλοκαιριού. Ο Σκορπιός και ο Τοξότης βρίσκονται χαμηλά στα νοτιοανατολικά. Το καλοκαιρινό τρίγωνο είναι περίπου στο μέσο του ανατολικού ουρανού. Φυσικά, ο όμορφος γαλαξίας του καλοκαιριού απλώνεται κατά μήκος του ανατολικού ουρανού. Αν, λοιπόν, σας ενδιαφέρει μια προεπισκόπηση του ουρανού που θα φαίνεται τα βράδια του Ιουνίου, κάνετε παρατήρηση πριν το πρώτο φως της ημέρας.
* Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).
* Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide: "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."
Η λευκή κηλίδα του Κρόνου, στις 6 Φεβρουαρίου, μοιάζει σαν «κομήτης» γράφει ο Christopher Go. Αυτή η φωτογραφία υπερβάλλει την αντίθεσή της. Δείτε μια κινούμενη εικόνα, σύνθεση πολλών εικόνων, συνολικής διάρκειας 33 λεπτών περιστροφής του πλανήτη: http://www.christone.net/astro/saturn/saturnNED20110206.gif.
* Η παρακάτω εκπληκτική φωτογραφία της καταιγίδας στον Κρόνο, στις 4 Φεβρουαρίου, είναι από το διαστημόπλοιο Cassini.
* Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
* Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
* Ο Ερμής ο Άρης και ο Ποσειδώνας έχουν κρυφθεί στο φως του ήλιου.
* Η Αφροδίτη, (μέγεθος -4,1 στον Τοξότη) λάμπει στα νοτιοανατολικά κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς.
* Ο Δίας (μέγεθος -2,1, στα σύνορα των Ιχθύων με το Κήτος) χαμηλώνει στα δυτικά νωρίς το βράδυ. Δύει στις 8:30 μ.μ. Λάμπει στο πρώτο φως της νύχτας αλλά δύει περίπου μια ώρα μετά.
* Ο Κρόνος (μέγεθος +0,5, στην Παρθένο), ανατέλλει λίγο μετά τις 9:00 μ.μ. και βρίσκεται ψηλά στα νότια περίπου στις 2 το πρωί. Τότε είναι και η καλύτερη ώρα για να τον παρατηρήσετε με τηλεσκόπιο. Μη τον μπερδέψετε με τον Στάχυ, περίπου 9 μοίρες πιο κάτω. Οι δακτύλιοι του Κρόνου έχουν ανοίξει στις 10° από την θέση κάτοψης, στο μεγαλύτερο άνοιγμά τους από το 2007. Κοιτάζοντας με τηλεσκόπιο, η νέα λευκή κηλίδα του Κρόνου έχει γίνει μεγάλη, εύκολα αναγνωρίσιμη! Εδώ θα βρείτε τους προβλεπόμενους χρόνους όπου θα φαίνεται η θέση της αρχικής κηλίδας πάνω στο κέντρο του δίσκου του πλανήτη: http://lackawannaastronomicalsociety.org/?p=873
* Επίσης, δείτε πόσους από τους δορυφόρους του Κρόνου μπορείτε να προσδιορίσετε με το τηλεσκόπιό σας χρησιμοποιώντας αυτό το online εργαλείο: http://www.skyandtelescope.com/observing/objects/javascript/saturn_moons
* Ο Ουρανός (μέγεθος 5,9 στους Ιχθείς) είναι τώρα 8° δυτικά του Δία (κάτω δεξιά) και χάνεται στο βραδινό λυκόφωτος.
